Anma Günü
Iğdır Halkının gönlünde taht kurmuş silinmez bir maneviyat Çankırı’lı Mehmet Çavuş, Balkan Harbi için çıkmıştı köyünden. Karısı Ayşe hamileydi. Oğlu olunca adını sefer koydu babası seferde olduğu için. Mehmet Çavuş ise cepheden cepheye mücadele etti ve bir daha hiç dönemedi çıktığı seferden.
Çok sayıda cephede çarpışıyor Mehmet Çavuş sonra da Doğu Cephesinde mücadele veriyor. Kurtuluş savaşımızın en şiddetli yılları… Ermeniler büyük kıyım yapıyor. Atatürk, Kazım Karabekir’e Doğu cephesiyle ilgilenmesini söylüyor. Kazım Karabekir de bu iş için gayri resmi olarak 11.Tümen Komutanı Cavit Paşa’yı görevlendiriyor. Bu kapsamda gayri resmi olarak Kuva-yı Milliye çalışmalarında halkı eğitecek ve silahlandıracak kişiler belirleniyor. Iğdır Şura Hükümeti Başkanı Ali Ekber Tufan’ın da Kazım Karabekir’den Ermenilere karşı yardım istemesi neticesinde, Mehmet Çavuş ve beraberindeki 3 er -ki bunlardan biri Mehmet Çavuş’un köylüsü Ilgaz’lı Ali Onbaşı; Cavit Paşa tarafından gayri resmi olarak Iğdır ve çevresi için görevlendiriliyor.
Gayri resmi görevlendirilmiş olmaları gizli görevlendirildikleri anlamına mı geliyor? Evet. Dönemin şartlarını düşünürseniz bunun nedenini de anlarsınız. 1917-1918 yıllarında yaşanıyor bu gelişmeler. Mehmet Çavuş da bugünkü deyimle gizli görevli olarak geliyor Iğdır’a. Yakalanırsa, devlet tarafından asker kaçağı muamelesi uygulanacak. O yüzden kendisine verilen silah vb. hiçbir şey kayıtlı değil.
Mehmet Çavuş Iğdır ve çevresinde gizli çalışarak halkı askeri anlamda eğitiyor. Halkı silahlandırıyor ve Ermeni çetelerine karşı da mücadele ediyor. 3 yıl süren bu çalışmalar sonucunda Ermeniler tarafından işgal altındaki Iğdır’a 10 Kasım 1920 tarihinde Taarruz başlatıldı. 14 Kasım 1920 tarihinde şehre girişte Çankırılı Mehmet Çavuş şehit düştü.
Şehre girerken şehit olması nedeniyle dönemin yetkilileri, silah arkadaşları ve Iğdır halkı tarafından 1920 yılında anıt mezarı yapıldı. 1967 yılında anıt mezar genişletildi. 1997 yılında Iğdır Belediye Başkanlığınca yeni anıt yapılarak, çevresi park olarak düzenlendi.
Mehmet Çavuş: Çankırı ili Ilgaz ilçesi Kıyısın Köyünde doğdu. Babası Mustafa, annesi Ayşe’dir. Sefer ve Fatma isimlerinde iki çocuk babasıdır.
Iğdır ilinin ilk kurtuluş Şehidinin anıtında yukarıdaki yazılı şekilde kitabesi vardı.
Çankırı İli Alpsarı köyüne konan Azerbaycan Türkleri kısa sürede çoğalıyorlar, bir kısmı Korgun (Kargın), bir kısmı da Kıyısın (Kızılsın) köylerini koruyorlar. Mehmet Çavuş’un sata soyları Azerbaycan’dan ilk yerleşen kafiledendir. Bunlara Alapangil soyu denilmektedir. Alapangil’lerden Osman Oğulları ya da Kezban Oğulları adıyla tanınırlar.
Mehmet Çavuş ile beraber olan Gazi Ali Onbaşı Iğdır’a yerleşiyor. Devlet tarafından kendisine mal, mülk veriliyor ve oraya yerleşip evleniyor. Bir ara Ilgaz’a geliyor. Köyde anne ve babasının öldüğünü öğrenince kimseye bir şey demeden Iğdır’a geri dönüyor. Mezarı Asri Mezarlıktadır.
Çankırılı Mehmet Çavuş’un hikayesi, vatan sevgisi ve fedakârlığın bir simgesi olarak, tarihimizin gurur verici bir parçası olmaya devam ediyor.
